Coraz więcej zdjęć i filmów z wizerunkiem naszych pociech pojawia się w przestrzeni publicznej. Dumni zamieszczamy fotografie i nagrania w Internecie. Przedszkolak Staś biorący udział w świątecznym przedstawieniu trafia do social mediów prowadzonych przez przedszkole. Szkolny fotograf robiąc zdjęcie klasowe wyróżnił Hanię, to właśnie jej wizerunek dodał do swojego portfolio. To tylko kilka przykładów rozpowszechniania wizerunku dziecka. Nieokreślona liczba osób może je dzięki temu rozpowszechnieniu  zobaczyć.

Każdy z nas niezależnie od wieku ma prawo do ochrony swojego wizerunku.

Wizerunek to:

• podobizna człowieka utrwalona jako portret, fotografia, rzeźba itp.;
• fizyczne przedstawienie postaci;
• zespół cech człowieka, który można zobaczyć. Na tyle charakterystycznych, że pozwalają rozpoznać, zidentyfikować konkretną osobę.

Ważne: wizerunek to nie tylko twarz, ( chociaż ta jest dla każdego człowieka najbardziej charakterystyczna, po niej najłatwiej kogoś rozpoznać). Wizerunek dotyczy całej postaci. Jednak na zdjęciu nie musi być widoczna twarz, nie musi być widoczna cała postać, wystarczy charakterystyczny element postaci, który pozwala ją zidentyfikować. ( na przykład znamię o niepowtarzalnym kształcie). 

Ważne: zdjęcia i filmy to tzw. nośniki wizerunku a nie sam wizerunek. Jeśli zdjęcie lub film ma twórczy charakter może być jednocześnie utworem w rozumieniu prawa autorskiego. W tym wypadku szanujemy prawa osoby ze zdjęcia lub filmu, ale też prawa autorskie twórcy.

Korzystając z wizerunku dziecka i chroniąc ten wizerunek róbmy to zgodnie z przepisami:

• prawa autorskiego;
• Kodeksu cywilnego;
• RODO.

Zalecane rozsadek, umiar i refleksja. Zadajmy sobie podstawowe pytanie: czy nasze dziecko jest i będzie zadowolone z tego,  że jego wizerunek został rozpowszechniony? Może z czasem uzna, że narusza to jego godność, ośmiesza i pozwie rodziców chroniąc swoje dobra osobiste? W świetle prawa nie jest wykluczone.

 Ustawodawca zadbał o wprowadzenie reguł zwiększających bezpieczeństwo i ochronę praw dziecka w sytuacji, w której ktoś inny niż jego rodzic zamierza dysponować wizerunkiem dziecka.

Ogólna zasada : rozpowszechnianie wizerunku wymaga zezwolenia (zgody) osoby na nim przedstawionej:

• osoba dorosła wyraża zgodę samodzielnie;
• zgodę w imieniu dziecka może wyrazić rodzic.

Oczywiście wskazane jest, aby rodzice wyrazili zgodę wspólnie .W przypadku konfliktu między rodzicami ( jeden z rodziców zgadza się a drugi sprzeciwia się rozpowszechnianiu wizerunku dziecka) każdy z nich może zwrócić się do sądu opiekuńczego o rozstrzygnięcie.

Ważne: zgoda musi być dobrowolna, nie wymuszona. Nie można uzależniać zawarcia umowy na usługę od tego, czy wyrazimy zgodę na rozpowszechnianie wizerunku. Taka zgoda jest bezprawna, może być uznana za niedozwoloną klauzulę umowną.

Zgoda na rozpowszechnianie wizerunku może być: 

• odrębnym oświadczeniem,
• elementem umowy,
• ustna lub pisemna ( ta ostania zdecydowanie lepsza i pewniejsza).

Musi: 

• być wyraźna,
• dokładnie określać o czyj wizerunek chodzi, w jaki sposób i w jakim czasie i przez kogo ma być rozpowszechniany. 

Zgodę można odwołać.

Wyjątkowo zgoda nie jest potrzeba jeżeli:

• dziecko jest tylko szczegółem większej całości takiej jak zgromadzenie, krajobraz, publiczna impreza. ( na przykład: dziecko bierze udział w przedstawieniu teatralnym,  śpiewa w chórze lub siedzi wśród publiczności). To, czy dziecko jest tylko szczegółem ustalamy opowiadając na pytanie: czy w razie usunięcia wizerunku naszego dziecka ze zdjęcia zmieni się przedmiot i charakter zdjęcia ? Czy nadal będzie to zdjęcie przedstawienia, występu chóru czy kibicującej publiczności? Jeśli tak, to znaczy, że mamy do czynienia z opisywanym wyjątkiem.
• otrzymano zapłatę za pozowanie ( na przykład. dziecko bierze udział w profesjonalnej sesji zdjęciowej,  reklamie i wiąże się to z wypłatą wynagrodzenia)
• dziecko jest osobą powszechnie znaną.

W przypadku naruszenia prawa do wizerunku w szczególności można żądać:

• zaniechania naruszania;
• usunięcia skutków naruszenia;
• złożenia publicznie oświadczenia o odpowiedniej treści i formie;
• odpowiedniej sumy pieniężnej tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę ( o ile naruszenie było zawinione).   

A tak bardziej konkretnie? Tutaj pojawia się stosowane przez prawników ” to zależy”. Od czego? Od okoliczności konkretnego przypadku, w którym doszło do naruszenia prawa do wizerunku. Nawet bardzo podobne sytuacje mogą pod względem prawnym wyglądać inaczej. Artykuł jedynie sygnalizuje określone zagadnienia.  Każdemu z nich można poświęcić odrębny artykuł. Może to początek cyklu, no cóż, to zależy 🙂